Χουρμούζης, Μιχαήλ

(Κωνσταντινούπολη 1805 – 1882). Ψευδώνυμο του θεατρικού συγγραφέα, δημοσιογράφου και βουλευτή Τριαντάφυλλου Χουρμούζιου. Ο X., που γεννήθηκε στο νησί Αντιγόνη στον Βόσπορο, λέγεται ότι ήταν κρητικής καταγωγής, πολλοί όμως το αμφισβητούν. Γεγονός είναι ότι ήρθε στην Ελλάδα στην Επανάσταση για να πολεμήσει και μετά την απελευθέρωση πήγε στην Κρήτη, όπου συνέχισε την εθνική δράση του. Παράλληλα,συγκέντρωνε κοινωνικό και λαογραφικό υλικό στο νησί και θησαύριζε όλες τις ιδιωματικές λέξεις που έτυχε να πρωτακούσει από τους συμπατριώτες του. Η πολύτιμη αυτή εργασία του δημοσιεύτηκε το 1842 με τον τίτλο Κρητικά. Eν τω μεταξύ, αν και υπηρέτησε σε σώματα ατάκτων, ο X. είχε φτάσει κιόλας στον βαθμό του συνταγματάρχη. Γύρισε τότε στην ελεύθερη Ελλάδα, η βαβαροκρατία, όμως τον αποστράτευσε για τις φιλελεύθερες ιδέες του, και τότε ο X. άρχισε να δημοσιογραφεί. Αρθρογραφούσε στην εφημερίδα Εποχή του Ναυπλίου, καταγγέλλοντας το καθεστώς του βασιλιά Όθωνα, και ταυτόχρονα έγραφε και κωμωδίες με κοινωνικό περιεχόμενο. Το 1835, τυπώθηκαν οι κωμωδίες του X. Λεπρέντης και Τυχοδιώκτης. Ακολούθησαν ο Υπάλληλος και ο Χαρτοπαίκτης. Αγνοούνται εξάλλου οι κωμωδίες του Προκρούστης, Δικαστήριο του Περού και Εφημεριδογράφος, έργα του 1840. Μετά το 1840, εξελέγη 2 φορές βουλευτής Φθιώτιδας και συνέχισε και στη βουλή την αντιοθωνική πολιτική του. Διωγμένος από τους οθωνικούς, αναγκάστηκε να καταφύγει στην Κωνσταντινούπολη. Εκεί, ίδρυσε την εφημερίδα Αρμονία. Στην Πόλη έγραψε και 3 ακόμα κωμωδίες: Μαλακώφ, Οψίπλουτος (1865) και Φαναριώτης (1878). Ο X. υπήρξε πρωτοπόρος συγγραφέας και δημοσιογράφος. Στα κείμενά του μάλιστα του 1864 παρατηρεί πως «ο εργάτης είναι ο μοχλός διά την κοινωνίαν» και εισηγείται ριζοσπαστικά για την εποχή τους μέτρα δικαιοσύνης και οργάνωσης.